SUN OUTBURST - طغیان خورشید(بخش دوم - قسمت ششم)

رگبار  CMEها -   
پرتوهای فرابنفش(اشعه ماوراء بنفش - UV ) از جمله خروجی های مرتبط با فرآیند حیات یک ستاره (محصولات و متعلقاتِ سازوکار تولید انرژی در یک ستاره) است..    
خورشید –ستاره منظومه ما- نیز در طول فعالیت روزانه خود تشعشاتی از جمله UV را، مرتباً گسیل می کند که از جهت شدت و قدرت در 5 دسته –کلاس- تقسیم بندی میشوند:
تشعشعات کلاس B,A که ضعیف هستند، تشعشعات کلاس C نسبتاً قوی هستند، تشعشعات کلاس M کاملاً قوی هستند، و تشعشعات کلاس X  فوق العاده نیرومند میباشند..
همانگونه که در مقالات ششگانه بخش نخست نیز توضیح داده شد، توان و قدرت تشعشات هرکلاس دستکم 10 مرتبه نیرومندتر از کلاس قبلی است..!    
تشعشعات کلاس های X,M در صورت اصابت به زمین می توانند موجب بروز اختلالاتی در ارتباطات رادیوئی(قطع و خاموشی امواج رادیوئی) شوند..!   
اصل این تشعشعات که نتیجه فعل و انفعالات موجود در لایه" فام سپهر-chromosphere" خورشید است درواقع از ابرهای فوق العاده درخشانی موسوم به "شراره های فام سپهری - chromospheric flares " سرچشمه می گیرد که گهگاه در لایه فام سپهر خورشید ظاهر می شوند.   
اشعه و تابش ساتع شده از شراره های فام سپهری با سرعت نور به زمین می رسند، یعنی به عبارتی آنها تنها 8 دقیقه زمان لازم دارند تا از منبع تابش خود(لایه فام سپهر) به مدار زمین برسند!

فوران شراره های فام سپهری، علاوه بر گسیل تشعشعات و پرتوهای فوق العاده نیرومند، در برخی موارد، مواد-ذرات(پلاسما) موجود در تاج خورشید را نیز تحریک نموده و سبب جهت دهی و حرکت آنها با سرعت حدود 1000 کیلومتر بر ثانیه به سمت فضای خارج می شود !...    

و همانگونه که در فراز قبل نیز توضیح داده شد، اینها به "پرتاب های جرم تاجی" یا همان CME موسومند!  
بنابرین یک CME دستکم 24 ساعت زمان لازم دارد تا از خورشید به زمین برسد..!

اما برای اینکه یک CME به زمین اصابت نماید -همانگونه که در مقالات ششگانه بخش نخست و همچنین در فراز قبل بدان اشاره شد- باید در زمان درست و در جهت صحیح باشد؛
یعنی فرضاً می بایست که در روز X (روز ماقبل روز موعود)، و به موازات Radius Vector از سوی خورشید شلیکی صورت گیرد تا CME  پرتاب شده در روز موعود (X+1 ) به  زمین اصابت نماید..!   

همانطور که در شکل صفحه 122 نیز نشان داده شده CMEدقیقاً باید روی شعاع حامل(خط واصل یا همان شعاع تابش مستقیم خورشید به زمین) قرارداشته باشد و در مسیر آن حرکت نماید، چراکه خورشید در هنگام طغیان و فوران، در همه ابعاد و جهات، پرتابه های ریز و درشت به اطراف می پراکند بنابرین اصابت یکی یا تعدادی از این CME ها به سیاره زمین که یک میلیون مرتبه از خورشید کوچکتر است شانس بالائی می خواهد مگر اینکه حجم،گستردگی و تعداد این CMEها بسیار بسیار بالا باشد(اصطلاحاً رگباری از CMEها از سوی خورشید درحال شلیک باشد!)   
بِعنوان مثال :   
شما اگر بخواهید یک توپ پینگ پنگ را از فاصله 1500 متری مورد هدف قراردهید بسیار دشوار است مگر اینکه آن را به رگبار ببندید!   
مثال فرآیند فیسیون(یا شکافت هسته اتم) که در راکتورهای اتمی صورت می گیرد نیز مثال خوبیست ؛   
در آنجا برای اینکه بتوانند یک هسته اتم را دچار شکست نمایند، اصطلاحاً با توپ نوترونی آن را گلوله باران می نمایند(شارِ نوترونی) تا نهایتاً یکی از آنها دقیقاً به مرکز هسته برخورد کند!   
البته مقصود از بیان این 2 مثال تنها اشاره به شانس اندک مورد هدف قرار گرفتن یک شیء یا کمیت بسیار کوچک از فاصله دور است..    
بنابرین هنگامیکه کمیت خردی که شانس مورد هدف قرارگرفتنش توسط پرتابه های خورشیدی اندک است، به ناگهان چپ و راست مورد اصابت CMEهای خورشیدی قرارمی گیرد، باید نتیجه بگیریم که آنجا فرآیندی از شلیک رگباری CMEها در جریان است!
شما اگر تنها 2 مرتبه در سال از یک مکان خاص عبور کنید و هر 2 مرتبه نیز سرتاپا خیس آب شوید، نمی توانید آن را یک رویداد تصادفی تلقی نمایید و احتمال اینکه این اتفاق برپایه شانس و تصادف بوده باشد بسیار کم است، بلکه پاسخ منطقی اینست که آن منطقه خاص آبفشان است و مرتباً فوارهای آب را به اطراف می پراکند.. و شاید این مثال مناسب تری باشد برای توضیح رگبار CMEهای خورشیدی!   
وقتی در طی 2 رویداد نادر نجومی(خورشید گرفتگی آوریل 2023 استرالیا – و عبور دنباله دار نیشیمورا در اوت 2023 از فاصله دستکم 30 میلیون کیلومتری خورشید) و در فواصل زمانی متفاوت، خود CME و اثرات آن را به وضوح مشاهده می کنیم، بدین معنی و مفهوم است که خورشید ما هم اینک به شکل پیاپی و درفواصل زمانی کوتاه در حال گسیل CMEهای گسترده و با برد عمیق به تمامی فضای اطراف است!

CMEهای رصد نشده !   
موضوع قابل توجهی که می بایست بدان اشاره شود اینست که دانشمندان ما و ابزارهای نجومی ما، عمده تمرکزشان بر قسمتهائی از خورشید است که در مقابل ما قراردارد..    
بنابرین می توان گفت که بسیاری از پرتابه های خورشیدی از نظر آنها پنهان می ماند..    
فرضاً قسمت پشت خورشید همواره برای ما غیرقابل رصد است ولو اینکه در هنگام فوران خورشید در آنجا انقلاباتی گسترده برپا باشد..   
البته گفته می شود که 2 کاوشگر خورشیدی "استریو – STEREO " به شکلی تنظیم شده اند که همواره با خورشید در یک مقارنه علیا باشند.. 

 

در فوریه 2011 برای نخستین بار کاوشگرهای دوقلوی استریو با خورشید در وضعیت مقارنه علیا قرارگرفتند و انسان توانست همزمان هردو سوی خورشید را رصد نموده و نظاره گر باشد !
با این وجود از یک سو به دلیل گستردگی کره خورشید و عظمت و پهناوری آن و از دیگر سوی به دلیل محدود بودن امکانات مطالعاتی و ابزارهای نجومی انسان، بازهم بسیاری از این دست موارد(نظیر CME رصد نشده 24 مارس 2023) می توانند از دید انسان پنهان بمانند و به ناگهان زمین و ساکنان آن را غافلگیر نمایند!
کاوشگرهای خورشیدی نظیر "سوهو-اس.او.اچ.او" ،"استریو" و "پارکر"، چون در داخل فضا قراردارند و از محدوده ای خارج از اتمسفر زمین به خورشید نگاه می کنند و آن را مورد کاوش قرار می دهند، این امکان برایشان مهیاست که از زوایای مختلفی که از دید یک ناظر زمینی پنهان است کره خورشید را زیر نظر داشته باشند و این خود از جمله نقاط قوتی است که علیرغم تمامی محدودیتها به دانشمندان، خورشیدشناسان و سازمانهای فضائی این فرصت را می دهد تا با خیالی آسوده تر به تحقیقات خویش مشغول باشند! 

 

CMEهای مهیب و معضل غبارات میان سیاره ای !   
یکی دیگر از نگرانی هائی که در مقالات ششگانه بخش نخست بدان اشاره شده بود، مسئله CMEهای مهیب و قدرتمندی بود که می توانند علیرغم پلاسمای خورشیدی که به همراه دارند، غبارات میان سیاره ای را نیز به داخل جو زمین بکشانند!.. آنجا اشاره شده بود که ضرب و شدت یک CME قدرتمند در هنگام اصابت به سیاره عطارد –با توجه به فاصله اندک خورشید و سیاره عطارد- می تواند موجب برخاستن و پخش غبارات سیاره عطارد در فضا شود و یا اینکه با CME های دیگری همراه شده و به زمین برسد که این خود می تواند سبب ایجاد معضلاتی دیگر باشد!